Trafik Kazaları ve Yaralanmalar

Yara ve Türleri

Yaranın Tanımı

Çeşitli nedenlerle deri ve deri altı dokularının bütünlüğünün bozulmasına “yara” denir.

Yara Türleri

• Ezik yara (trafik kazalarında en sık görülen yara türüdür.)
• Batıcı – delici yara
• Kesik yaralar
• Ateşli silahların açtığı yaralar, hayvan ısırmaları ve sokmaları sonucu oluşan yaralar, yanık yaraları vb.

Yaralanmalarda İlk Yardım Uygulamaları

• Yara dış etkenlere karşı korunur.
• Öncelikle kanama durdurulur. Şoka karşı önlem alınır.
• Mümkün olduğunca yaranın merkezine dokunmadan yaranın etrafındaki kan vb. atıklar temizlenir.
• Tampon işlevi görecek nitelikte steril yara bezi yaranın üstüne konur. Sargı beziyle bağlanır ve kazazede hastaneye sevk edilir.
• Yaranın üstüne rivanol, tendürdiyot gibi kimyasallar dökülmez. Aynı şekilde yara tozu, tütün, pamuk gibi maddeler yara ile temas ettirilmez.
• Yaralı, uygun pozisyonda istirahata alınır ve hastaneye sevk edilir.
• Organ kopması meydana gelmişse kopan organ soğuk su veya buz konmuş iki kabın arasına temiz bir beze sarılı şekilde bağlanarak hastaneye gönderilir. Kopan organ suyla temas ettirilmez.

Kanamaların Durdurulması ve Kanama Çeşitleri

Kanama: Kanın herhangi bir nedenle damar dışına akmasına “kanama” denir. İnsanın vücut ağırlığının 1/13’ü kandır. Bunun 1/5’inin kaybı halinde insan yaşamı tehlikeye girer.

Kanama Çeşitleri

Kanamalar bölgesel olarak ikiye ayrılır:

1. İç Kanama: İç organların herhangi bir sebepten dolayı kanamasına denir.

1. Dış Kanama: Damar kanamalarıdır. Dış kanamalar damar çeşidine göre üçe ayrılır:

a) Atardamar Kanaması: Kanama kesik kesik fışkırma biçiminde şiddetlidir. Kanın rengi açık kırmızıdır. Kısa sürede çok fazla kan kaybına neden olduğu için en tehlikeli kanamadır.

b) Toplardamar Kanaması: Normal akma biçiminde, kanın rengi koyu kırmızıdır. Sonuçları itibariyle atardamarın yarattığı sonuçları doğurur.

c) Kılcaldamar Kanaması: İnce damar yapıları olduğundan kan akışı sızma biçiminde, kanın rengi normal kırmızılıktadır. Hayati tehlike yaratmaz. Kendiliğinden durur.

Geçici Kanama Durdurma Yöntemleri

Kanayan Yere Parmakla veya Elle Basınç Uygulaması

Kanamanın şiddetini ve kan kaybını azaltmak için yapılması gereken ilk iş kanayan yere parmakla veya elle basınç uygulamaktır.

Basınç Noktalarında Damarı Sıkıştırmak (Damara Basınç Uygulamak)

Kan taşıyıcı damarlar vücudumuzun bazı bölgelerinde tene yakın geçiş yaparlar. Bu noktalar basınca tabi tutulduğunda kanamakta olan bölgeye kan akışı azalır. Bu basınç sürdürüldüğü takdirde kanama durur.

• Baş bölgesindeki kanamalarda kulak önündeki şakak noktasına
• Yüz bölgesindeki kanamalarda kanamanın olduğu taraftaki alt çene kemiğinin alt kenar ortasına
• Omuz veya boyundaki kanamada köprücük kemiğinin iç alt kısmına
• El veya koldaki kanamada koltuk altına yakın nabız alınan bölgeye
• Ayak ve bacaktaki kanamalarda kasık bölgesinin 1/3 iç kısmına yumrukla basınç uygulanır.

Kanayan Bölgeyi Kalpten Yukarıda Tutmak

Kanayaran yer kalpten yukarıda tutulursa kanayan yere kan gitmesi engellenir ve kanama önce yavaşlar, kalpten yukarıda tutma işlemi sürdürülürse bir sonra kanama tamamen durur. Bacak ve kol kanamalarında bu yöntem kullanılabilir.

Basınçlı Sargı Uygulama

Kanayan yaranın üzerine ilk etapta çok fazla sıkmadan tampon işlevi görecek nitelikte bir yara bezi konur ve sargı beziyle 1 – 2 tur sarılır, ikinci bir yara bezi rulo yapılıp sarılı sargı bezi üzerine konduktan sonra 3 – 4 tur yaranın üzerinden geçilir ve bağlanır. Sargı bezi çok sıkı sarılarak aşağıya kan gitmesi engellenmemelidir.

Turnike Uygulama

En etkili geçici kanama durdurma yöntemidir. Eşarp, mendil, kravat, elastik bandaj, çorap, kemer ve gömlek kolu gibi bir malzeme turnike olarak kullanılabilir.

Turnikenin uygulanacağı bölgeler üst kol ve üst bacak gibi tek kemikli vücut bölgeleridir. Turnike kemik üzerinden uygulanarak damar, deriyle kemik arasına sıkıştırılır.

• Turnike bir bükme çubuğu bağlanılarak çevrilir.
• Turnike kanamakta olan bölgede kanama duruncaya kadar sıkılaştırılır.
• En fazla 2 saat bağlı kalabilir.
• Bu 2 saat zaman dilimi boyunca turnike ilk 1. saatte 20 daikada bir 5 – 10 saniye gevşetilerek aşağıya kan gidişi sağlanır. 2 saat zaman diliminde gevşetme 10 dakikada bir yapılır.
• Kazazede aşırı miktarda kan kaybetmişse gevşetme işlemi yapılmaz.
• İnce ip, sicim, kablo gibi malzemeler turnike olarak kullanılmaz.

Burun Kanaması

• Burnu kanıyan kişi oturtulur.
• Burun kemiğinin bittiği noktadaki burun kapakları parmakla en az 5 dakika sıkılır.
• Enseye ve burun üzerine buz uygulamak kanamayı daha etkili şekilde durdurur.
• Gerektiğinde tampon uygulanır.
• Kanama durmuyorsa hastaneye sevk edilir.

 

Önemli Organ Yaralanmaları

Baş Bölgesi Yaralanmaları

Kazalarda baş bölgesine gelen darbelenlere bağlı olarak abzen hafif, bazen kafatasını içeriye çökmüş olabileceği şekilde ağır yaralanmalar görülebilir. Beyin sarsıntısı veya beyin kanaması şeklinde yaralanmalar da meydana gelmiş olabilir.

Baş Bölgesi Yaralanmaları Belirtileri

• Başta yara, kanama veya şişlik
• Baş ağrısı – baş dönmesi
• Mide bulantısı – kusma
• Düzensiz nabız
• Hırıltılı derin solunum
• Bilinç kaybı
• Tam veya yarım felç hali
• Göz bebekleri büyüklüğünde farklılık
• Kulak veya burundan kan gelmesi

Baş Bölgesi Yaralanmalarında İlk Yardım

• Kulak veya burundan kan geliyorsa, kazazede kanamakta olan kulak alta gelecek şekilde yan yatırılır. (Kulağın altına tampon konulur.)
• Soluk yolu açık tutulur.
• Açık yara varsa kapatılır.
• Baştan aşağısı örtüyle örtülerek vücut ısısı korunur, başa soğuk uygulanır.
• Batan cisimler çıkarılmaz.
• En kısa sürede kazazede hastanaye sevk edilerek 12 – 24 saat hekim gözetiminde tutulur.

Göğüs Bölgesi Yaralanmaları

Göğüs bölgesinde açık yara olabileceği gibi içerde akciğerin herhangi bir sebepten kanaması (iç kanama) söz konusu olabilir.

Göğüs Bölgesi Yaralanmaları Belirtileri

• Akciğer iç kanamasında ağızdan köpüklü kan akar.
• Açık yaralanmada ise yara, kanama ve ağrı vardır.
• Şok söz konusu olabilir.
• Kaburga kırığından dolayı batma hissi.
• Zayıf, yüzeysel solunum.

Göğüs Bölgesi Yaralanmalarında İlk Yardım

• Kapalı göğüs yarası (iç kanama) varsa yaralı bölgeye soğuk uygulanır.
• Kaburga kırığı varsa kırık tespit edilir.
• Batan cisim çıkarılmaz.
• Açık yara varsa yara temiz bezle kapatılarak hava girişi engellenir.
• Oturuş veya yarı oturuş pozisyonunda hastaneye sevk edilir.

Karın Bölgesi Yaralanmaları

Kazalarda herhangi bir sebepten dolayı karın bölgesinde kapalı veya açık karın yaralanmaları meydana gelebilir.

Kapalı Karın Yaralanmalarında Belirtiler

• Karın bölgesinin genelinde morluk, sertlik ve şişlik
• Bulantı, kusma
• Dışarıya açılan organlardan kan gelmesi (mide kanamasında, ağızdan kahve telvesi kıvamında kan akışı)
• Ağız kuruması, susuzluk hissi
• Şok

Kapalı Karın Yaralanmalarında İlk Yardım

• Kazazede sırt üstü yatırılır.
• Yaralı bölge başta olmak üzere karın bölgesinin geneline soğuk uygulanır.
• Baş yana dönük tutulur. (Kusmaya karşı önlem)
• Şok önlenir.
• Hastaneye sevk edilir.

Açık Karın Yaralanmalarında Belirtiler

• Karın bölgesinde vücut eksenine paralel ya da vücut eksenine dik gelecek şekilde açık yaralanmalar görülür.
• Açık yaradan organlar dışarı çıkmış olabilir.
• Yaralanmaya sebep olan nesne batılı vaziyette olabilir.

Açık Karın Yaralanmalarında İlk Yardım

• Kazazede sırt üstü yatırılır.
• Yara vücut eksenine paralel (boylamasına) ise ayaklar gergin vaziyette uzatılır ve yara kenarları birbirine yaklaştırılarak temiz bir bezle kapatılır.
• Yara vücut eksenine dik ise (enine) ayaklar dizden kırık, karna doğru çekik hale getirilir, yara kenarları birbirine yaklaştırılarak temiz bir bezle kapatılır.
• Dışarı çıkmış organlar varsa organlar içeri sokulmaz, üzeri temiz bir ıslak bezle örtülür.
• Bir şey yedirilip içirilmez.
• Hastaneye sevk edilir.