Trafik, Karayolu ve Araçlarla İlgili Tanımlar

Genel Tanımlar

Trafik

Yayaların, hayvanların ve araçların karayolları üzerindeki hâl ve hareketleridir.

Karayolu

Trafik için kamunun yararlanmasına açık olan arazi şeridi, köprüler ve alanlardır.

Araç

Karayolunda kullanılabilen motorlu, motorsuz ve özel amaçlı taşıtlar ile iş makineleri ve lastik tekerlekli traktörlerin genel adıdır.

Taşıt

Karayolunda insan, hayvan ve yük taşımaya yarayan araçlardır. Bunlardan makine gücü ile yürütülenlere “motorlu taşıt”, insan ve hayvan gücü ile yürütülenlere ise “motorsuz taşıt” denir.

Sürücü

Karayolunda, motorlu veya motorsuz araçları sevk ve idare eden kişidir.

Şoför

Karayolunda, ticarî olarak tescil edilmiş bir motorlu taşıtı süren kişidir.

Araç Sahibi

Araç için adına yetkili idarece tescil belgesi verilmiş veya sahiplik ya da satış belgesi düzenlenmiş kişidir.

İşleten

Araç sahibi olan veya mülkiyeti muhafaza kaydıyla satışta alıcı sıfatıyla sicilde kayıtlı görünen veya aracın uzun süreli kiralama, ariyet veya rehini gibi hallerde kiracı, ariyet veya rehin alan kişidir. Ancak ilgili tarafından başka bir kişinin aracı kendi hesabına ve tehlikesi kendisine ait olmak üzere işlettiği ve araç üzerinde fiili tasarrufu bulunduğu ispat edilirse, bu kimse işleten sayılır.

Yolcu

Aracı kullanan sürücü ile hizmetliler dışında araçta bulunan kişilerdir.

Hizmetli

Araçlarda sürücü hariç, araç veya taşıma hizmetlerinde süreli ya da süresiz çalışan kişiler ile iş makinelerinde sürücüden gayrı kişilerdir.

Trafik İşaretleri

Trafiği düzenleme amacı ile kullanılan işaret levhaları, ışıklı ve sesli işaretler, yer işaretlemeleri ile trafik zabıtası veya diğer yetkililerin trafiği yönetmek için yaptıkları hareketlerdir.

Geçiş Hakkı

Yayaların ve araç kullananların diğer yaya ve araç kullananlara göre, yolu kullanmak sırasındaki öncelik hakkıdır.

Geçiş Üstünlüğü

Görev sırasında, belirli araç sürücülerinin can ve mal güvenliğini tehlikeye sokmamak şartı ile trafik kısıtlama veya yasaklarına bağlı olmamalarıdır.

Durma

Kırmızı ışık yetkililerinin dur işareti, yol kapanması gibi her türlü trafik zorunlulukları nedeni ile aracın durdurulmasıdır.

Duraklama

Trafik zorunlulukları dışında araçların, insan indirmek ve bindirmek, eşya yüklemek, boşaltmak veya beklemek amacı ile kısa bir süre için durdurulmasıdır.

Park Etme

Araçların, durma ve duraklaması gereken haller dışında bırakılmasıdır.

Trafik Kazası

Karayolu üzerinde hareket halinde olan bir veya birden fazla aracın karıştığı ölüm, yaralanma ve zararla sonuçlanan olaydır.

Mülk

Devlete, kamuya, gerçek veya tüzel kişilere ait olan taşınamaz mallardır.

Yerleşim Yeri

Kendisine ulaşan karayolları üzerinde sınırının başlangıcı ve bitimi işaret levhası ile belirlenmiş olan yerleşme, çalışma ve barınma amacı ile insanların yararlandıkları yapı ve tesislerin bulunduğu karayolu trafiğine etkileri tespit edilmiş ve idari taksimatla belirlenmiş olan il, ilçe, köy veya mezra gibi yerlerdir.

Yaya

Araçlarda bulunmayan, karayolunda hareketsiz veya hareket halinde bulunan insanlardır.

Trafikten Men

Trafik zabıtası veya yetkililerce, kanunda ve yönetmelikte belirtilen hallerde araçla ilgili belgelerin alınması ve aracın belirli bir yere çekilerek trafikten alıkonulmasıdır.

Karayoluna, Karayolu Üzerindeki ve Kenarındaki Tesislere İlişkin Tanımlar

Karayolu Yapısı

Karayolunun kendisi ile karayolunun üstünde, yanında, altında veya yukarısındaki; ada, ayırıcı, oto korkuluk, istinat duvarı, köprü, tünel, menfez ve benzeri yapılardır.

Taşıt Yolu (Kaplama)

Karayolunun genel olarak taşıt trafiğince kullanılan kısmıdır.

Tek Yönlü Karayolu

Taşıt yolunun yalnız bir yöndeki taşıt trafiği için kullanıldığı karayoludur.

İki Yönlü Karayolu

Taşıt yolunun her iki yöndeki taşıt trafiği için kullanıldığı karayoludur.

Bölünmüş Karayolu

Bir yöndeki trafiğe ait taşıt yolunun bir ayırıcı ile belirli şekilde diğer taşıt yolundan ayrılması ile meydana gelen karayoludur.

Ayırıcı (Refüj)

Taşıt yollarını veya yol bölümlerini birbirinden ayıran, bir taraftaki taşıtların diğer tarafa geçmesini engelleyen veya zorlaştıran karayolu yapısı, trafik tertibatı veya gereçtir.

Şerit

Taşıtların bir dizi halinde güvenli seyredebilmeleri için taşıt yolunun çizgilerle ayrılmış bölümüdür.

Bağlantı Yolu

Bir kavşak yakınında karayolu taşıt yollarının birbirine bağlanmasına sağlayan, kavşak alanı dışında kalan ve tek yönlü trafiğe ayrılmış olan karayolu kısmıdır.

Erişme Kontrollü Karayolu (Otoyol)

Özellikle transit trafiğe tahsis edilen, belirli yerler ve şartlar dışında giriş ve çıkışın yasaklandığı, yayaların, hayvanların ve motorsuz araçların giremediği, ancak izin verilen motorlu araçların yararlandığı ve trafiğin özel denetimine tabi tutulan karayoludur.

Bisiklet Yolu

Karayolunun, sadece bisikletlilerin kullanmalarına ayrılan kısmıdır.

Geçiş Yolu

Araçların bir mülke giriş çıkması için yapılmış olan yolun, karayoluna bağlanan ve karayolu sınır çizgisi içinde kalan kısmıdır.

Yaya Yolu (Yaya Kaldırımı)

Karayolunun, taşıt yolu kenarı ile gerçek veya tüzel kişilere ait mülkler arasında kalan ve yalnız yayaların kullanımına ayrılmış olan kısmıdır.

Banket

Yaya yolu ayrılmamış karayolunda, taşıt yolu kenarı ile şev başı veya hendek iç üst kenarı arasında kalan ve olağan olarak yayaların ve hayvanların, zorunlu hallerde ise araçların faydalanabileceği kısımdır.

Platform

Karayolunun, taşıt yolu, yaya yolu ve banketinden oluşan kısmıdır.

Anayol

Ana trafiğe açık olan ve bunu kesen karayolundaki trafiğin, bu yolu geçerken veya bu yola girerken, ilk geçiş hakkını vermesi gerektiği işaretlerle belirlenmiş karayoludur.

Tali Yol

Genel olarak üzerindeki trafik yoğunluğu bakımından, bağlandığı yoldan daha az önemde olan yoldur.

Tehlikeli Eğim

Araçların emniyetle seyrine devam etmeleri için vites küçültmeyi gerektiren uzunluk ve açıkdaki yol eğimidir.

Kavşak

İki veya daha fazla karayolunun kesişmesi veya birleşmesi ile oluşan ortak alandır.

Yaya Geçidi

Taşıt yolunda, yayaların güvenli geçebilmelerini sağlamak üzere, trafik işaretleri ile belirlenmiş alandır.

Okul Geçidi

Genel olarak okul öncesi, ilköğretim ve orta dereceli okulların çevresinde özellikle öğrencilerin geçmesi için taşıt yolunda ayrılmış ve bir trafik işareti ile belirlenmiş alandır.

Alt Geçit

Karayolunun diğer bir karayolu veya demir yolunu alttan geçmesini sağlayan yapıdır.

Üst Geçit

Karayolunun diğer bir karayolu veya demir yolunu üstten geçmesini sağlayan yapıdır.

Demiryolu Geçidi (Hemzemin Geçit)

Karayolu ile demiryolunun aynı seviyede kesiştiği bariyerli veya bariyersiz geçitlerdir.

Ada

Yayaların geçme ve durmalarına, taşıtlardan inip binmelerine yarayan, trafik akımını düzenleme ve trafik güvenliğini sağlama amacıyla yapılmış olan, araçların bulunamayacağı, koruyucu tertibatla belirlenmiş bölüm ve alanlardır.

Park Yeri

Araçların park etmesi için kullanılan açık veya kapalı alandır.

Karayolu Üzeri Park Yeri

Taşıt yolundaki veya buna bitişik alanlardaki park yeridir.

Karayolu Dışı Park Yeri

Karayolu sınır çizgisi dışında olan ve bir geçiş yolu veya servis yolu ile taşıt yoluna bağlanan park yeridir.

Durak

Kamu hizmeti yapan yolucu taşıtlarının yolcu veya hizmetlileri bindirmek, indirmek için durakladıkları, işaretle belirlenmiş yerdir.

Garaj

Araçların, genellikle uzun süre durmaları için kullanılan bakım veya servisinin de yapılabileceği kapalı veya açık olan yerlerdir.

Servis İstasyonu

Karayolunda seyreden araçların bakım, onarım, yağlama ve yıkama işlerinin yapıldığı tesislerdir.

Terminal

İnsan veya eşya taşımalarında, araçların indirme, bindirme, yükleme, aktarma yaptıkları ve ayrıca bilet satışı ile bekleme, haberleşme, şehir ulaşımı ve benzeri hizmetlerin de sağlandığı yerdir.

Muayene İstasyonu

Araçların niteliklerini tespit ve kontrol edebilecek cihaz ve personeli bulunan ve teknik kontrolü yapılan yerdir.

Araç Tartı İstasyonu

Araçların yüklü veya yüksüz olarak sabit veya taşınabilir cihazlarla tartıldığı yerdir.

Akaryakıt İstasyonu

Araçların esas itibariyle akaryakıt, yağ ve basınçlı hava gibi ihtiyaçlarının sağlandığı yerdir.

İşaret Levhası

Sabit veya taşınabilir bir mesnet üzerine yerleştirilmiş ve üzerindeki sembol, renk ve yazı ile özel bir talımatın aktarılmasını sağlayan trafik tertibatıdır.

Işıklı ve Sesli İşaretler

Trafiği düzenlemede kullanılan ışıklı ve sesli, sabit veya taşınabilir, elle kumanda edilebilen veya otomatik çalışan, üzerinde çeşitli renk, sembol, yazı bulunan ve belirli yanma süresi olan, ışıklı veya sesle özel talimat aktarılmasını sağlayan trafik tertibatıdır.

İşaretleme

Taşıt yolu ile bordür, ada, ayırıcı, oto korkuluk gibi karayolu elemanları üzerinde çeşitli renkte çizgi, şekil, sembol, yazı ve yansıtıcı ve benzerleri ile özel bir talimatın aktarılmasını sağlayan tertibattır. Örneğin, trafik şeritleri işaretlemeye bir örnektir.

Araçlara İlişkin Tanımlar

Otomobil

Yapısı itibariyle sürücüsü dahil en çok 8 oturma yeri olan ve insan taşımak için imal edilmiş olan motorlu taşıttır.

Minibüs

Yapısı itibariyle sürücüsü dahil 9 ve 15 oturma yeri olan ve insan taşımak için imal edilmiş olan motorlu taşıttır.

Otobüs

Yapısı itibariyle sürücüsü dahil en az 16 oturma yeri olan ve insan taşımak için imal edilmiş bulunan motorlu taşıttır.

Kamyonet

İzin verilebilen azami yüklü ağırlığı 3.5 tonu geçmeyen ve yük taşımak için imal edilmiş motorlu taşıttır.

Kamyon

İzin verilebilen azami yüklü ağırlığı 3.5 tondan fazla olan ve yük taşımak için imal edilmiş motorlu taşıttır.

Çekici

Römork ve yarı römarkları çekmek için imal edilmiş olan ve yük taşımayan motorlu taşıttır.

Arazi Taşıtı

Karayolunda yolcu veya yük taşıyabilecek şekilde imal edilmiş olmakla beraber bütün tekerlekleri motordan güç alan veya alabilen motorlu taşıtlardır.

Motosiklet

İki veya üç tekerlekli, sepetli veya sepetsiz motorlu araçlardır. Bunlardan karoserisi yük taşıyabilecek şekilde sandıklı veya özel biçimde yapılmış olan ve yolcu taşımalarında kullanılmayan üç tekerlekli motosikletlere yük motosikleti (triportör) denir.

Bisiklet

En çok üç tekerleği olan ve üzerinde bulunan insanın adale gücü ile pedal veya el ile tekerleği döndürmek suretiyle hareket eden ve yolcu taşımalrında kullanılmayan motorsuz taşıtlardır.

Motorlu Bisiklet

Silincir hacmi 50 santimetre küpü geçmeyen, içten patlamalı veya elektrik motoru ile donatılmış ve imal hızı saatte 45 km/sa’den az olan bisiklettir.

Lastik Tekerlekli Traktör

Belirli şartlarda römork ve yarı römork çekebilen, ancak ticarî amaçla taşımada kullanılmayan tarım araçlarıdır.

İş Makineleri

Yol inşaat makineleri ile benzeri tarım, sanayi, bayındırlık, millî savunma ile çeşitli kuruluşların iş ve hizmetlerinde kullanılan; iş amacına göre üzerine çeşitli ekipmanlar monte edilmiş; karayolunda insan, hayvan, yük taşımasında kullanılamayan motorlu araçlardır.

Tramvay

Genellikle yerleşim birimleri içinde insan taşımasında kullanılan, karayolunda tekerlekleri raylar üzerinde hareket eden ve hareket gücünü dışarıdan sağlayan taşıttır.

Özel Amaçı Taşıt

Özel amaçla insan veya eşya taşımak için imal edilmiş olan kütüphane, motorlu karavan, zırhlı araç, araştırma, ceneza araçları ile bozuk veya hasara uğramış taşıt ve araçları çekmek, taşımak veya kaldırmak gibi özel işlerde kullanılan motorlu araçtır.

Okul Taşıtı

Genel olarak okul öncesi, ilköğretim ve orta dereceli okulların öğrencileri ile sadece gözetici ve hizmetlilerin taşınmalarında kullanılan taşıttır.

Kamu Hizmeti Taşıtı

Kamu hizmeti için yük veya yolcu taşıması yapan bütün taşıtlardır.

Personel Servis Aracı

Herhangi bir kamu kurum ve kuruluşu veya özel ya da tüzel kişilerin personelini bir akit karşılığı yaşıyan şahıs ve şirketlere ait minibüs ve otobüs türündeki ticarî araçlardır. Kamu kurum ve kuruluşları ile özel ve tüzel kişilere ait araçların kendi personelini veya yolcusunu taşıma işi bu tanım kapsamına girmez.

Umum Servis Aracı

Okul taşıtları ile personel servis araçlarının birlikte değerlendirilmesidir.

Kamp Taşıtı

Yük taşımasında kullanılmayan; iç dizaynı tatil yapmaya uygun teçhizatlarla donatılmış, hizmet edebileceği kadar yolcu taşıyabilen motorlu taşıttır.

Römork

Motorlu araçla çekilen insan veya yük taşımak için imal edilmiş motorsuz taşıttır.

Yarı Römork

Bir kısmı motorlu taşıt veya araç üzerine oturan, taşıdığı yükün ve kendi ağırlığının bir kısmını motorlu araç tarafından taşınan römorktur.

Taşıt Katarı

Karayolunda bir birim olarak seyretme üzere birbirine bağlanmış en çok 2 römorktan oluşan araçlarıdır.

Hafif Römork

Azami yüklü ağırlığı 0.75 tonu geçmeyen römork veya yarı römorktur.

Taşıma Sınırı (Kapasite)

Bir aracın güvenle taşıyabileceği en çok yük ağırlığı veya yolcu sayısıdır.

Gabari

Araçların yüklü veya yüksüz olarak karayolunda güvenli seyirlerini temin amacı ile uzunluk, genişlik ve yüksekliklerini belirleyen ölçüleridir.

Azami Ağırlık

Taşıtın güvenle taşıyabileceği azami yükle birlikte ağırlığıdır.

Yüksüz Ağırlık

Üzerinde insan veya eşya (yük) bulunmayan ve akaryakıt deposu dolu olan bir aracın taşınması zorunlu alet, edevat ve donatımı ile birlikte toplam ağırlığıdır.

Yüklü Ağırlık

Bir taşıtın yüksüz ağırlığı ile taşımakta olduğu sürücü, hizmetli, yolcu ve eşyanın toplam ağırlığıdır.

Dingil Ağırlığı

Araçlarda aynı dingile bağlı tekerlerden karayolu yapısına aktarılan ağırlıktır.

Azami Dingil Ağırlığı

Araç karayolu yapılarından güvenle ve yapıya zarar vermeden geçebilmeleri için saptanan dingil ağırlığıdır.

Azami Toplam Ağırlık

Araçların karayolu yapılarından güvenle ve yapıya zarar vermeden geçebilmeleri için saptanan toplam ağırlıktır.